Prof. Dr. Mehmet TUNÇER
Planlama Bölgesi’nde 680 km2’lik Ereğli Havzası, 13 300 km2’lik Filyos Havzası ve 1342 km2’lik Bartın Havzası bulunmaktadır. Özellikle Filyos ve Bartın Havzalarında akım rejiminin düzensizliği sebebiyle oluşan sel, taşkınlar, erozyon, su ve çevre kirliliği sorunları Plan Araştırma Raporu’nda detaylı olarak verilmiştir. Bu kapsamda, sel ve taşkınların, erozyonun önlenmesi, su kirliliğinin kontrolü ve takibi, meraların ıslahı, orman alanlarının belirlenmesi ve takibi, şehirleşme ve sanayileşmenin kontrolü ve planlı gelişme gibi konularda sorunların çözüme kavuşturulması amacı ile “ENTEGRE BÖLGESEL KAYNAK YÖNETİM MODELİ” oluşturulacak şekilde 1/100.000 Ölçekli “ÇEVRE DÜZENİ PLANI” olarak hazırlanmıştır. Mekânsal kararları da içeren ve stratejileri kapsayan bir planlama yapma zorluğu aşılmaya çalışılmış, Senaryolar, Plan Açıklama Raporu ve Plan Hükümleri ile bütünleşen bir fiziki planlama deseni oluşturulmuştur .
Bu bağlamda; Havza Bazında yaklaşımla ele alınan üç Havza’da; Ereğli, Filyos ve Bartın’da “Havza Yönetim Birimleri” nin oluşturulması önerilmektedir. Havza Yönetim Birimleri, Merkezi Yönetim Teşkilatları ve Yerel Yönetim Birimleri tarafından oluşturacaktır. Bu birimler, 1/100 000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı’nın verilerinin sürekli güncel tutulması, kaynak yaratılması, plan ve proje üretilmesi, karar ve uygulama süreçlerinin yönlendirilmesi görevlerini üstlenecektir. Bu birimin Merkezi Yönetim kısmını, Çevre Orman Bakanlığı, DSİ Genel Müdürlüğü, Ekonomik Kalkınma Ajanı, Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Valilikler, Ulaştırma Bakanlığı, Bakanlıkların İl Müdürlükleri oluşturacaktır. Yerel Yönetim kısmında ise ilgili belediyeler görev alacaktır.
Planlamanın uygulanabilirliği için yönetsel ve örgütsel düzenlemeler önerilmesi de planlama çalışmalarının bir parçası olmuştur. Bu bağlamda Havza Bazında yaklaşımla ele alınan üç Havza’da (Ereğli, Filyos ve Bartın) “Havza Yönetim Birimleri” önerilmiştir
1. Su Yüzeylerini Besleyen Su Kaynaklarının Korunması
Bölgedeki su yüzeyleri, dağlarda eriyen karlardan, yeraltı sularından, derelerden, akiferden beslenmektedir. Yeraltı sularının ve akiferin kirletici olup olmadığına ilişkin araştırmalar yetersizdir. Ancak Bartın Çayı, Filyos Çayı, Arıt ve Kozcağız Çaylarına ve bunlara karışan derelere atık suların verildiği, dere yamaçlarına inşaat molozlarının, çöplerin döküldüğü ve dere ağızlarında yapılan araştırmalarla, bu derelerden su yüzeylerine kirleticilerin ulaştığı saptanmış bulunmaktadır. Bu nedenle, akarsu kenarlarının korunması, çay ve derelere atık suların verilmemesi zorunludur. Bu konuda geliştirilecek plan kararları içinde yasaklayıcı hükümlerin yanı sıra var olan altyapının iyileştirilmesine, eksiklerin tamamlanmasına, akarsu havzalarına ilişkin sistemli, bütüncül çözümlerin geliştirilmesine yönelik hükümler de getirilmelidir. Su yüzeylerini besleyen kaynakların korunması hedefi, ancak böylelikle gerçekleşebilecektir.
Araştırma Raporu’nun ilgili bölümlerinde de özellikle Filyos Çayı, Bartın Çayı, Arıt ve Kozcağız Çayları’nın ve kıyıların aşırı kirlenme tehdidi ile karşı karşıya olduğu, suların kirlenmekte olduğuna ilişkin bulgular ortaya konmuştu.
Zonguldak-Bartın-Karabük Planlama Bölgesi’nde yaşamsal önemi olan su kaynaklarının ve deniz kirliliğinin önlenmesi, kirliliğin giderilerek varolan su kaynaklarının niteliğinin geliştirilmesi ve bu niteliğin sürdürülmesi, bu suların önemine ve sürdürülebilirliğine uygun bir yaklaşımdır. Var olan yasal önlemlerin yanı sıra, ÇDP ile alınacak örgütsel önlemlerin belirlenmesi amacıyla bu konu bir hedef olarak belirlenmiştir.
2. Turizm
Planlama Bölgesi’nde, gelecek vaat sektörlerden biri, turizm ve rekreasyon (eğlence–dinlence) sektörüdür. Safranbolu, Amasra, Kurucaşile, Filyos, Çakraz, İnkumu vd. uzun yıllardan beri ülkede hafta sonu turizminin başlıca ziyaret noktalarından olmuştur. Turizmin çeşitlendirilmesi, veriminin artırılması ve sürekliliğinin sağlanması konusunda ülke ölçeğinde ciddi çabalar harcanmaktadır. Korunması zorunlu olan doğal ve kültürel/tarihsel değerlere ilişkin hedefler ile ekonomik sektörlerin gelişmesine ilişkin hedefler, birlikte, turizm ve rekreasyon hedefinin ve hizmet sektörünün geliştirilmesine destek olacaktır.
Sektörler arasındaki bu bütünleşik davranış, sosyo–ekonomik gelişmenin fonksiyonu olacaktır. Turizm ve rekreasyon, yörenin var olan potansiyelini canlandıracak, bu potansiyele ivme kazandıracak olan çok önemli ve önceliği olan bir sektördür. Bu Plan’da sektörel gelişimde en önde geleceği varsayılan sektördür. Önemli olan, hedefler arasındaki dengenin sağlanması, hedeflerden herhangi birinin tek başına baskınlığının önüne geçilmesidir. Turizmin geliştirilmesine ilişkin hedefin mekânsal karşılıkları, günümüze kadar gelen yasal, yönetsel tıkanıklıkların aşılması ile bulunabilecektir.
3. Onanlı Çevre Düzeni Planları ve Planla Öngörülen Alt Bölgelere İlişkin Hedefler
Planlama Bölgesi’nde var olan Çevre Düzeni Planları; güncelliğini yitirmiş, uygulama ile plan kararları arasında yer yer önemli farklılıklar bulunan, bazı kararları da uygulama olanağı bulunmayan ve yeniden gözden geçirilmesi gerekli planlardır.
Onaylı ve halen yürürlükte olan 1/25.000 Ölçekli Karasu-Kurucaşile Kıyı Kesimi ile Filyos Çevre Düzeni Planları, 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı ile belirlenen alt bölgelere göre yeniden irdelenerek alt bölgeler itibariyle şekillendirilmesine ilişkin kararlar alınacaktır. Henüz 1/25.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı bulunmayan Bartın ve Karabük’ün yakın çevresi ile bir bütün olarak planlanmasına ilişkin hükümler geliştirilecektir.
Planlama Bölgesindeki Filyos yerleşiminin ekonomik yapısına ilişkin senaryolar aşağıda açıklanmıştır.
- Filyos yerleşmesi, planda öngörülen Filyos Limanı’nın ve Limangerisi Hizmet Alanlarının hayata geçmesiyle birlikte bir liman kenti olacak ve sosyo–ekonomik yapısında önemli değişiklikler olacaktır. Özellikle “Filyos Vadisi Projesi” nin uygulanması ile “Bölgesel Çalışma Alanı” kimliğini alacak ve önemli bir üretim ve ticaret alanı haline gelecektir.
- Bölgesel Çalışma Alanı, Zonguldak, Bartın ve Karabük İllerinin ağır sanayi, sanayi, organize sanayi alanları, depolama alanları, konut dışı kentsel çalışma alanları ve çeşitli sanayi kullanışları ihtiyaçlarının karşılanacağı bölgesel nitelikli alan olup, Organize Sanayi Bölgesi gibi kamu sektörü yatırım projeleri yanında çok sayıda özel sektör yatırımlarının burada yer seçmesiyle birlikte Zonguldak Merkez İlçe ve çevresindeki beldelerle (Kozlu, Kilimli, Çatalağzı, Muslu), Bartın Merkez İlçe ve yakın çevredeki beldelerin ekonomik yapısında önemli gelişmeler olacak, planlama bölgesindeki işsizlik ve göç oranı azalacaktır.
- Filyos Vadisi’nde kurulacak olan Bölgesel Çalışma Alanı, Filyos Limanı, Saltukova Havaalanı ve güçlü ulaşım bağlantıları ile birlikte Planlama Bölgesi’nin ağır sanayi, sanayi, organize sanayi alanları, depolama alanları, konut dışı kentsel çalışma alanları ve çeşitli sanayi kullanışları ihtiyaçlarının karşılanacağı bölgesel nitelikli bir alan olacaktır (Plan 1) .
PLAN 1: AMASRA VE YAKIN ÇEVRESİ’NE İLİŞKİN 1/100 000 ÖLÇEKLİ ÇEVRE DÜZENİ PLAN KARARLARI
Kaynak : http://www.cedgm.gov.tr
- Çaycuma ve Perşembe, Saltukova ve Filyos yerleşmeleri, birbirine yakın konumlanmışlardır. Çaycuma ve Perşembe yerleşmeleri, mekansal olarak günümüzde de birleşmiş durumdadır. Filyos Vadisinde öngörülen Bölgesel Çalışma Alanı’nın hayata geçmesi ile birlikte Filyos’dan sonra bu yerleşmeler alt-merkez donatılarına sahip olabileceklerdir. Bu yerleşmelerin birbirleriyle olan ilişkileri Bölgesel Çalışma Alanı ile birlikte plan döneminde daha da artacaktır. Saltukova, Bölgesel Çalışma Alanı’nın gerçekleşmesi, Saltukova Havaalanın faaliyete geçmesi ile birlikte plan döneminde günümüzdeki yarı-kırsal dokusu ve görüntüsünün, kentsel doku ve yapısına dönüşmesi sağlanmış olacaktır.
1/100 000 Ölçekli Zonguldak, Bartın Karabük Çevre Düzeni Planı’nda; ORGANİZE SANAYİ, KÜÇÜK SANAYİ, BÖLGESEL LİMAN, SERBEST BÖLGE, VE TERMİK SANTRAL gibi çevresel sorun yaratabilecek yatırımlar, önlem alınmak kaydı ile; 1990’lardan beri planlanan ve geliştirilmesine çalışılan FİLYOS VADİSİ’nde oluşturulması planlanan “ BÖLGESEL ÇALIŞMA ALANI” na yönlendirilmiştir (Plan 2) .
PLAN 2: FİLYOS ÇEVRESİ ve FİLYOS VADİSİ ÇEVRESİ’NE İLİŞKİN 1/100 000 ÖLÇEKLİ ÇDP KARARLARI Kaynak : http://www.cedgm.gov.tr
PLANLAMA ALT BÖLGESİ 1: MUSLU VE FİLYOS VADİSİ PLANLAMA ALT BÖLGESİ
Muslu – Filyos arası kıyı kesimi, Filyos Vadisi’ni (Saltukova, Çaycuma, Perşembe, ve Gökçebey’i içine alan kesimleri) içeren alanlar için 1/25.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı hazırlanması öngörülmektedir.
Filyos Vadisi’nde “Bölgesel Çalışma Alanı’nın” gerçekleşmesi ile açığa çıkacak olan nüfus ve işgücünün yakın çevre Belediye ve Beldelerine olan etkilerinin bütüncül olarak ele alınması gerekmektedir. Kamu yatırımlarının doğru ve ekonomik olarak yönlendirilmesi ile bu yatırımların mekânsal dağılımının aynı zamanda planlanması, sürdürülebilirlik açısından doğru bir yaklaşım olacaktır. Var olan Çevre Düzeni Planlarının birbirlerinden bağımsız ve parçacı hazırlanmış olması, büyük kamu yatırımlarının da gene bağımsız ve parçacı olarak yapılmış olması nedeniyle eşgüdüm sağlanamamaktadır ve yatırımlar zamanında gerçekleşememektedir. İlgili Valilikler, DLH, TCDD, DHMİ, TCK, Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü ve diğer kamu kurumlarının dağınık tasarı, plan, proje ve yatırım programlarının bütünleşik olarak ele alınması ve yeni bir Çevre Düzeni Planı kapsamında değerlendirilmesi gerekmektedir.
Muslu’dan başlayan ve Zonguldak İl sınırına kadar olan kıyı kesiminde kıyı ve doğa turizmi potansiyeli değerlendirilerek, turizme yönelik plan kararları üretilmelidir.
Drenaj ve Taşkın Önlemleri olarak; 32 km. uzunluğundaki Filyos Çayı’nın ıslahına ve sellerin önlenmesine ilişkin kararlar alınmalıdır.
Filyos Limanı’nın uygulanmasına ve Liman Gerisi Alan kullanımına ilişkin plan kararları geliştirilmelidir.
Bölgesel Çalışma Alanı planlaması, demiryolu (mevcut ve öngörülen), havalimanı ve sanayi bölgeleri ile entegre bir biçimde yapılmalı, ulaşım sorununu çözücü yönde plan kararları geliştirilmelidir.
4. Önemli Ağır Sanayi Yatırımlarının Getireceği İşgücü ve Nüfus Atamaları
Zonguldak İli Filyos Vadisi Projesi ile Karabük İli’nde öngörülen otomotiv, savunma sanayi ve diğer sanayi yatırımlarının gerçekleşmesi durumunda Filyos Vadisi çevresinde yer alan yerleşimler ile Karabük İli ve yakın çevresinde yer alan yerleşim alanlarında istihdam, dolayısıyla nüfus artacaktır.
Bu nüfus, Planlama Bölgesi içerisinde yer seçecek ve sanayi yatırımcıları ve belediyelerin ortak girişimi ile gerçekleşecektir.
Bu bağlamda, Tablo 3’de yer alan nüfus kestirimlerine göre, Planlama Bölgesi toplam nüfusu, 1.533.000 kişi; Zonguldak İli toplam nüfusu payı 863.000, Bartın İli toplam nüfusu 312.000 kişi; Karabük İli toplam nüfusu 358.000 kişi olarak belirlenmiştir. Toplam kentsel nüfus ise Planlama Bölgesi’nde 950.000 kişi; Zonguldak İli’nde 533.000; Bartın İli’nde 159.000 kişi, Karabük İli’nde 258.000 kişi olarak hesaplanmıştır.
Filyos Vadisi Projesi, 1990’ların başından bu yana bölgeye yönelik olarak hazırlanan en önemli kamu yatırım projelerinden biridir. Ancak, Filyos Çayı’nın taşkın ve sel önlemlerine yönelik olarak DSİ tarafından hazırlanmış taşkın ve sel kapanları, barajlar ve çayın kanala alınmasına yönelik olarak uygulamaların yeterli düzeye ulaşmaması nedeniyle, vadi içinde tasarlanan yatırımların birçoğu gerçekleşmemiştir. Ülkenin en büyük limanlarından biri olacağı düşünülen ve projelendirilen Filyos Limanı da henüz gerçekleşemeyen büyük kamu yatırımlarından biridir. Bölgede gerçekleştirilmeye başlanan Saltukova Havalimanı ise henüz işletmeye açılmamıştır.
Çevre Düzeni Planı döneminde öncelikle Filyos Çayı’nın taşkın ve sel önlemlerinin alınması, çay yatağının ıslahı, sanayi ve depolama alanları için gerekli arazilerin altyapılarının yapılması öngörülmektedir. Filyos Serbest Bölge Alanı, Bakanlar Kurulu’nun 3.11.2006 tarihinde aldığı 2006/11566 Sayılı Kararı ile kaldırılmıştır. Ancak, ileride, Plan Dönemi içerisinde ya da daha sonra Serbest Bölge’nin yeniden Filyos Vadisi’nde yer seçmesi, Bölgesel Kalkınma açısından önem taşımaktadır.
Filyos Vadisindeki gelişimin dinamiği ancak bu altyapının hazırlanması sonrasında açığa çıkacaktır. Tüm bu yatırımların 10 ile 15 yıl perspektifte gerçekleşebileceği varsayımı ile bölgedeki sanayi, serbest bölge ve yan hizmet ve diğer sektörlerin ancak 2020 sonrasında etkin olarak oluşacağı öngörülmektedir.
Filyos Vadisi Projesi yatırımlarının gerçekleşmesi durumunda 100.000 kişilik bir istihdam sağlanacağı öngörülmektedir. Bu yatırımların ise ancak 2020 sonrasında etkin olarak oluşacağı ve Filyos Vadisi Projesi yatırımlarının plan dönemi içinde en fazla % 50’sinin gerçekleşeceği varsayımı ile 100.000 kişinin 50.000 kişisi planlama bölgesinde yer seçeceği bu planın kararıdır. Bu, 50.000 kişi X 5 (ort. Aile büyüklüğü) = 250.000 kişilik nüfus demektir. Bu doğrultuda nüfusun yaklaşık 170.000 kişisinin Zonguldak İli sınırları içerisinde, 80.000 kişisinin de Bartın İli sınırları içerisinde yerleşeceği öngörülmektedir.
Tablo 1: Filyos Vadisi Master Plan Kararları
ALAN KULLANIMI M2 İŞGÜCÜ
I. Sanayi Kompleksi 500,000
II. Sanayi Kompleksi 1700,000
Depolama 135,000
Depolama 260,000
Ofisler 280,000
Ahşap İmalat Sanayi 400,000
Gıda Üretimi 280,000
Su, Elektrik, Telekom vs. 330,000
Gemi Bakım ve Onarımı 215,000
Petrol Depolama 180,000
Atıksu 75,000
Demiryolu İstasyon 240,000
Kaynak; FINAL REPORT FOR THE STUDY ON THE DEVELOPMENT
PROJECT OF FILYOS PORT IN THE REPUBLIC OF TURKEY
Vol.1. Main Report, March 1991, Japan International Cooperation Agency,S.412
Filyos Vadisi Projesi ile Zonguldak’a atanan 170.000 kişi ilave nüfusun 120.000 kişisi, Zonguldak merkez ve çevresindeki beldelere (Kozlu, Kilimli, Çatalağzı, Muslu) 50.000 kişilik ilave nüfusun ise Filyos Vadisi çevresindeki ilçe, belde ve köylere dağılacağı hesaplanmıştır.
Filyos Vadisi Projesi ile Bartın’a atanan 80.000 kişi ilave nüfusun ise 70.000 kişisi Bartın Merkez İlçe’de, 10.000 kişilik ilave nüfus ise, yakın çevredeki kırsal yerleşimlerde yer seçecektir.
Planlama Bölgesinde üç ana çekim merkezi ve bağlı akslar oluşturulması öngörülmektedir;
Bunlar, Zonguldak, Bartın ve Karabük yakın çevresi ile Ereğli-Alaplı, Kozlu-Kilimli-Çatalağzı, Bartın-Safranbolu, Filyos Vadisi – Bartın akslarıdır.
Bu çekim merkezleri mevcut ve görünür gelecekte de devam etmeleri oldukça muhtemel nüfus ve konum eğilimlerinin öne çıkardığı merkezler olup, özellikle Filyos-Bartın ekseni’nin gelişimi “Filyos Projesi”nin gelişimi ile doğrudan bağımlıdır. Bu eksenler aynı zamanda fonksiyonel alt bölgelerin merkezleridir. Tarihsel olarak da bu kentler büyük ölçüde topoğrafyanın belirlediği ana ulaşım kanalları üzerinde ya da onların düğüm noktalarındaki konumları nedeniyle ticari ve/veya idari olarak önemli merkezler olagelmişlerdir. Bu Çevre Düzeni Planı’nda da bu doğrultuda doğal, yapay ve sosyal eşikler (nüfus dahil) ölçüsünde, bu aksların gelişimine yönelik kararlar alınmıştır.
Zonguldak ve yakın beldelerin, Filyos Vadisi Projesi’nin hayata geçmesi ile birlikte açığa çıkacak olan yaklaşık 170 000 kişilik bir nüfusun bir kısmını emeceği varsayımında bulunulabilir. Zonguldak Merkez, Muslu, Alaplı, Devrek, Çaycuma, Filyos, Saltukova yerleşmelerinin civarlarında, Bartın Merkez ve civarında, Karabük Merkez ve civarındaki bu alanlar, başlıca Kırsal Kalkınma Proje Alanları olarak belirlenmiştir.
4. FİLYOS VADİSİ PROJESİ (STRATEJİ 1)
Filyos Vadisi Projesini kapsayan alanda yer alan, daha önce, 05.04.1994 Tarih ve 94/5377 Sayılı Kararname ile 21896 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ve 30.09.1996 Tarihli ve 96/8692 Sayılı Kararname ile sınırları daraltılan “Filyos Serbest Bölge Alanı”; Bakanlar Kurulu’nun 3.11.2006 tarihinde aldığı 2006/11566 Sayılı Kararı ile kaldırılmıştır .
Ancak, planlama aşamasında bu durum yeniden değerlendirilmiş, Filyos Vadisi Projesi’nin hayata geçirilmesi ile yakın gelecekte Filyos’un sosyo–ekonomik yapısında meydana gelecek değişiklikler sonucu hem çevre iller hem de ülke genelinde turistik ve ekonomik yönden büyük bir potansiyele erişmesi ve bölgeye sağlayacağı sosyal ve ekonomik katkılar, hem imalat sanayii hem de ticaret açısından kalkınma sürecindeki önemli rolü dikkate alınarak zaman içinde gelişecek olan ağır sanayi, imalat sanayi ve depolama alanlarının, yurt dışına özellikle Karadeniz ülkelerine ihracatı amacıyla Filyos Vadisinde ya da Liman gerisinde yeniden bir “Serbest Bölge” nin ilanının zaman içinde gerekli olabileceği düşünülmektedir. Bakanlar Kurulu’nun 3.11.2006 tarihinde aldığı 2006/11566 Sayılı Kararı ile kaldırılan “Filyos Serbest Bölge Alanı”; bölgeye yapılması düşünülen yatırımların gelişimine olanak sağlayacak potansiye sahip olması ve Filyos Limanı’nın ve Saltukova Havaalanı’nın bu bölgeye gelecek olan yatırımları tamamlar nitelikte olması nedeniyle Organize Sanayi Bölgesi gibi kamu sektörü yatırım projeleri yanında çok sayıda özel sektör yatırımlarının bu bölgede yer seçmesi için “Bölgesel Çalışma Alanı” olarak ayrılmıştır. Bölgesel Çalışma Alanı, Planlama Bölgesi bütününde işsizlik oranın fazla olması ve göç veren bir bölge olması nedeniyle işsizlik ve göç sorununun minimize edilebilmesi, ekonomik kalkınma sürecine girilebilmesi açısından büyük bir öneme sahiptir. Filyos Vadisi Projesi kapsamında, delta kısmına Türkiye’nin en büyük limanı yapılacaktır. Bu projenin uygulanması sonucu bölgesel kalkınmanın başlayacağı düşünülmektedir. Liman, OSB, HES, sulama amaçlı baraj, tarıma ve sanayiye kazandırılması hedeflenen arazilerin çokluğu nedeniyle bu proje mega proje olarak düşünülmekte ve ancak böylesi bir proje ile bölgedeki 100 bini aşkın işsiz istihdam edilebileceği öngörülmektedir.
PLAN 3 : FİLYOS LİMANI VE SERBEST BÖLGE PROJESİ
Filyos Vadisi Projesi kapsamındaki Drenaj ve Taşkın Önlemleri, Filyos Limanı ve Bölgesel Çalışma Alanı, birbirini tamamlayan nitelikte olması nedeniyle bir bütün olarak hayata geçirilecektir. Filyos Vadisi Projesinin etkin olabilmesi, öncelikle, Filyos Çayı Islahı’nın (drenaj ve taşkın önlemleri) yapılması ve Filyos Limanı’nın yaşama geçirilmesi ile mümkün olabilecektir. Bu nedenle bu proje uzun vadeli olarak değerlendirilmektedir.
Bölgesel Çalışma Alanı, Zonguldak, Bartın ve Karabük İllerinin ağır sanayi, sanayi, organize sanayi alanları, depolama alanları, konut dışı kentsel çalışma alanları ve çeşitli sanayi kullanışları ihtiyaçlarının karşılanacağı bölgesel nitelikli alandır. Filyos Bölgesel Çalışma Alanı planlaması, demiryolu (mevcut ve öngörülen), havalimanı ve sanayi bölgeleri ile entegre bir biçimde yapılmalı, öncelikle Saltukova Havalimanı; Filyos Limanı, Bölgesel Çalışma Alanı ve Demiryolu İstasyonu ile entegre çalışabilecek şekilde yeniden işletmeye açılmalıdır.
DRENAJ VE TAŞKIN ÖNLEMLERİ: 32 km. uzunluğundaki Filyos Çayı’nın ıslahının yapılması büyük önem taşımaktadır. Öncelikle I. Plan Uygulama Döneminde (2007–2012) yatak eğimi oldukça az olan Filyos Çayı’nın ıslahı yapılacak ve sellerin önlenmesine ilişkin sedde ve barajlar inşa edilecektir. II. Plan Uygulama Döneminde (2013-2025) ise, bu Çevre Düzeni Planı kararları doğrultusunda yer alması planlanan yatırım projelerinin yer tahsisleri yapılarak hayata geçirilmesi hedefleniyor.
Ancak, çayın ıslahından sonra Filyos Çayı’nın debisinde de çok önemli artış olacaktır.
FİLYOS LİMANI: Bölgesel kalkınmayı sağlayabilecek olan Filyos Limanı ilk etapta 5 milyon ton/yıl, ikinci etapta 20 milyon ton/yıl olmak üzere 25 milyon ton/yıl kapasiteye sahip olacak şekilde gerçekleştirilecektir.
Konteyner, dökme, katı-sıvı ve cevher yükü elleçlemek üzere, gerekli liman tesislerini gerçekleştirerek yılda 25 milyon tonluk bir kapasite sağlanması hedeflenmiştir.
Filyos Limanı’nın yapımı ile;
• Türkiye’nin en büyük çaplı limanlarından biri (Haydarpaşa Limanı’nın 5 katı büyüklüğünde)
• Organize Sanayi Bölgeleri,
• Rafineri
• Demir-Çelik Sanayi
• Deri Sanayi
• Savunma Sanayi
• Petro-kimya Sanayi
• Petrol Depolama Dolum Tesisleri
• Sınai ve Tıbbi Gazlar Sanayi
Bölgeye kazandırılacak olup, kalkınma için önemli bir ivme olacaktır.
BÖLGESEL ÇALIŞMA ALANI: “Filyos Vadisi Projesi” kapsamında; Filyos Çayı’nın kuzeyde Karadeniz’ deki deltası ile güneyde Gökçebey arasındaki bölümündeki 1 km. genişliğindeki hat “Bölgesel Çalışma Alanı” olarak planlanmıştır. Bölgesel Çalışma Alanı’na yapılacak olan yatırımların Plan dönemi içinde en fazla % 50’sinin gerçekleşeceği varsayımı ile 100 000 kişinin 50 000’i burada yer seçecektir. Buna göre, 50 000 x 5 = 250.000 kişilik bir nüfusun bölgeye çekileceği varsayılmıştır.
Bölgesel Çalışma Alanı, Zonguldak, Bartın ve Karabük İllerinin ağır sanayi, sanayi, organize sanayi alanları, konut dışı kentsel çalışma alanı ve esnek ve çeşitli sanayi kullanışları ihtiyaçlarının karşılanacağı alanlardır. Ağır Sanayi kapsamında; rafineri, demir-çelik sanayi, deri sanayi, savunma sanayi, sınai ve tıbbi gazlar sanayi, petro-kimya sanayi, petrol depolama dolum tesisleri, atom santrali ve termik santraller bulunmaktadır.
Planlama Bölgesinde demir çelik sanayi dışındaki ağır sanayilerin, ÇED Raporları hazırlandıktan, gerekli arıtma, filtrasyon sistemlerini tamamladıktan ve çevre kirliliğini önlemeye yönelik tedbirleri aldıktan sonra Filyos Vadisi’nde öngörülen Bölgesel Çalışma Alanı’nda yer seçmesi öngörülmektedir. Bölgesel Çalışma Alanı, Erdemir ve Kardemir dışında, bu planda gösterilen sanayi alanlarında ağır sanayiler yer almayacaktır. Bölgesel Çalışma Alanı’nda yer seçecek kullanımların kesin sınırları, konumları ve yapılaşma koşulları ise, 1/25 000 Ölçekli Planlama Alt Bölgesi Çevre Düzeni Planı veya alt ölçekli planlarda belirlenecektir.
Ayrıca, Alt Ölçekli Planlarda (1/25 000 ve 1/5 000 Ölçekli), kentsel yerleşmeler içinde kalmış olan sanayi tesislerinin, Bölgesel Çalışma Alanı’na, Organize Sanayi Bölgeleri’ne ve Sanayi Alanlarına taşınması için gerekli plan kararları üretilmelidir. İlk etapta Zonguldak’taki Kömür Üretimi ve Lavvar Tesisleri, Bartın ve Karabük’te şehir içinde yer alan sanayi tesisleri, Organize Sanayi Bölgelerine, Sanayi Alanlarına veya Bölgesel Çalışma Alanına taşınmalıdır.
Böylece Planlama Bölgesinde;
• İhracat için yatırım ve üretim artacak,
• Yabancı sermaye ve teknoloji girişi hızlanacak,
• Ekonominin girdi ihtiyacı ucuz ve düzenli bir şekilde temin edilecek,
• Dış finansman ve ticaret olanaklarından daha fazla yararlanılacaktır.
5. KORUMAYA İLİŞKİN KARARLAR :
Planlama Bölgesindeki arkeolojik, kentsel ve doğal sit alanlarını korumaya yönelik olarak Ereğli’de Heraclea Pontica Antik Yerleşimi, Filyos’ta Teion Antik Kenti, Bartın Merkez’de Parthenia Antik Kenti, Amasra’da Amastris-Sesamos Antik Kenti, Safranbolu Kentsel Sit Alanı, Yörük Köyü, Eskipazar’da Hadrianapolis Antik Kenti ve Kimistine Antik Kenti, Aşağı Güney Köyü, Ovacık’ta Frig Yerleşimi, Bartın Çayı Doğal Sit Alanı’nda “Koruma Amaçlı Planları” önemli arkeolojik ve kentsel sit alanları için de “Yönetim Planları” hazırlanmalıdır. Varolan Koruma Planları güncellenerek revize edilmelidir. 2863 ve 5226 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yasaları uyarınca; İl Özel İdareleri’nde “Koruma, Uygulama ve Denetim Büroları” (KUDEB) kurularak, Koruma Planı uyarınca çevre düzenleme ve restorasyon uygulamaları yapılmalıdır.
KUDEB’ler ve ilgili Belediyesi tarafından, Kentsel ve Arkeolojik Koruma Alanları içerisinde daha önce belirlenmiş ve yeni belirlenecek “Özel Proje Alanları” 1/500 ve daha büyük ölçeklerde ele alınmalı ve önceliklerine göre uygulamaya konulmalıdır. Bu alanlara ilişkin koruma amaçlı “Kentsel Tasarım”, “Peyzaj”, “Kent Mobilyası” ve “Altyapı” projeleri hazırlanmalı, koruma alanlarında; yapıların cephe ve çevre düzenleme çalışmaları yapılmalıdır.
Amasra Arkeolojik Sit Alanları’na ilişkin bütüncül bir çalışma gerekmektedir. Bu kesimde bütüncül bir plan oluşturulmalı, geleceğe yönelik araştırma, kazı yapılacak kesimler ile özel olarak planlanacak, “Kentsel Tasarım” plan ve projeleri hazırlanacak kesimler belirlenmeli, sürdürülebilir arkeolojik alan koruma politikaları geliştirilmelidir.
6. Havayolu Ulaşımı (STRATEJİ 5)
Planlama Bölgesi’nin havayolu ulaşımı açısından en büyük potansiyeli “Saltukova Havalimanı” dır. Saltukova, Batı Karadeniz Bölgesi’nde, Çaycuma İlçesi’ne bağlı 1997 nüfusu 3.650 kişi olan bir yerleşmedir. Saltukova’dan geçen demiryolu 1930’ların sonunda açılan Ankara-Zonguldak hattıdır.
Bölgesel entegre kaynak yönetiminde ulusal ve uluslararası pazarlara hızlı ve etkin havayolu ulaşımı giderek daha önem taşımaktadır. Saltukova Havaalanı’nın özellikle, “Filyos Limanı” ve “Bölgesel Çalışma Alanı” ile entegre çalışabilecek şekilde yeniden organize olması ve işletmeye açılması Planlama Bölgesi’nin ekonomik gelişimi için gereklidir.
Havaalanı mevcut haliyle kısıtlı olarak gündüz uçuşlarına açık hale getirilmiştir. Halen noksan olan işlerden, apron tevsii ve müteferrik işleri (giriş kontrol, emniyet, kaza-yangın, idare binası ve apron ilavesi) DLH Genel Müdürlüğü’nce tamamlanmalıdır.
Saltukova Havalimanı’nın 110 kişilik uçaklara uygun olduğu tespit edilmiştir. Büyük uçakların piste inebilmesi için Bostancılar Dağı'nın tıraşlanmasına yönelik projenin tamamlanması ve Havaalanı çevresinde bulunan 150 metre yüksekliğindeki dağ tıraşlanarak 80 metreye indirilmesi gereklidir . Böylece pist 1800 m.’den 2400 m.’ye çıkarılmalıdır.
Ayrıca, demiryolu ile entegre bir ulaşım sisteminin tasarlanması ve hayata geçirilmesi de gereklidir.
EK–1 ENTEGRE KAYNAK YÖNETİMİ STRATEJİK PROJELER LİSTESİ
(STRATEJİ 1) FİLYOS VADİSİ PROJESİ
(STRATEJİ 2) TAŞKÖMÜRÜ ÜRETİMİ VE MADEN İŞLETME PROJELERİ
(STRATEJİ 3) DEMİR ÇELİK ÜRETİMİ
(STRATEJİ 4) ENERJİ ÜRETİMİ PROJELERİ
(STRATEJİ 5) HAVAYOLU ULAŞIMI
(STRATEJİ 6) ENERJİ ÜRETİMİ (HİDROELEKTRİK) VE TAŞKIN ÖNLEME
(STRATEJİ 7) KÜLTÜREL VE TARİHSEL ÇEVRE KORUNMASI VE KÜLTÜREL
TURİZM
(STRATEJİ 8) DENİZYOLU ULAŞIMI / LİMANLAR VE BALIKÇI BARINAKLARI
(STRATEJİ 9) DOĞAL ÇEVRE KORUNMASI VE DOĞA TURİZMİ
(STRATEJİ 10) ORMAN ALANLARI VE MİLLİ PARKLAR
(STRATEJİ 11) TARIM, ORMANCILIK ve SULAMA
(STRATEJİ 12) EKO-TURİZM PROJELERİ
(STRATEJİ 13) KATI ATIK PROJELERİ
(STRATEJİ 14) TEKNİK ALTYAPI PROJELERİ
(STRATEJİ 15) ÜNİVERSİTE
(STRATEJİ 16) KIRSAL KALKINMA PROJE ALANLARI
(STRATEJİ 17) KENTSEL GELİŞİM/SAĞLIKLAŞTIRMA PROJELERİ
(STRATEJİ 18) JEOLOJİK SAKINCALI ALANLAR
(STRATEJİ 19) KOZMETİK SANAYİ - ORMAN SANAYİ - İLAÇ SANAYİ
KAYNAKÇA
• Zonguldak, Bartın, Karabük Planlama Bölgesi 1 / 100 000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı, Plan Hükümleri, (2007), Çevre ve Orman Bakanlığı, Çevresel Etki Değerlendirmesi ve Planlama Genel Müdürlüğü, UTTA Planlama, Projelendirme, Danışmanlık Ltd. ve Jeotek İş Ortaklığı.
• Tunçer, M., (2007), Zonguldak, Bartın, Karabük Planlama Bölgesi 1/100 000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı, Plan Açıklama Raporu, UTTA Planlama, Projelendirme, Danışmanlık Ltd. ve Jeotek İş Ortaklığı.
• Tunçer, M., (2006), Zonguldak, Bartın, Karabük Planlama Bölgesi 1/100 000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı, Senaryo ve Seçenek Geliştirme Raporu, UTTA Planlama, Projelendirme, Danışmanlık Ltd. ve Jeotek İş Ortaklığı.
• ÇED ve Planlama Gn. Md., http://www.cedgm.gov.tr/dosya/planlama/cdplanlari.htm, erişim 21.08.2008 itibariyle.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder