6. KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARI YÜKSEK KURULU
VE ANKARA KORUMA KURULU’ NUN TARİHSEL
ÇEVRENİN KORUNMASINA İLİŞKİN POLİTİKALARI
(1985 - 1992)
6.1. ARAŞTIRMANIN AMAÇ, KAPSAM VE YÖNTEMİ
Bu çalışma ile 1985 - 1992 yılları arasında, Ankara Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından alınan toplam 807 karar değerlendirilmiştir. Bu değerlendirme sonucunda; Ankara Koruma Kurulu kararlarının nitelikleri ve yıllara göre dağılımları ortaya çıkmış ve Kurul politikalarındaki değişiklikler incelenmiştir.
Kurul kararları incelendiğinde, onarım ve yeni tescil kararlarının yanı sıra olumsuz olarak nitelendirilebilecek kararların da yer aldığı görülmektedir.
Kararların olumsuz olarak nitelendirilmesinin nedeni, korunması gerekli taşınmaz kültür varlıkları, özellikle çevresel nitelikte Eski Ankara Evleri ve Sit Alanları açısından geriye dönüşü mümkün olmayan, tescil kaybının kaldırılması, sit alanı daraltılması, yeni yapılanma izinleri ile kat yüksekliğini artırıcı yönde alınan kararlar olmasıdır.
Bu araştırmada Ankara Koruma Kurulu Kararları niteliklerine göre değerlendirilmiş ve aşağıdaki başlıklarda dökümleri yapılmıştır:
1. Saptama ve Belgeleme (Tespit ve Tescil) Kararları,
2. Yeni Yapı Yapılmasına İlişkin Kararlar,
3. Onarım ve Restorasyona İlişkin Kararlar,
4. Çevre Düzenleme ve Planlama Çalışmalarına İlişkin Kararlar,
5. Uygulamadaki Sorunlara İlişkin Kararlar,
6. Diğer Kararlar,
olarak ana gruplara ayrılabilir.
6.2. SAPTAMA VE BELGELEME (TESPİT VE TESCİL)
Sit sınırları belirlenmesi, tescil (saptama) kararları, koruma alanı belirlemesi, tescil kaydı kaldırılması, tescilin devamı, tesciline gerek duyulmayan yapı gibi kararlar bu grupta yer almaktadır.
Kurul Karar Kodları:
1. Sit sınırları belirlenmesi (001),
2. Tescil kararları (003),
3. Koruma alanı belirlenmesi (021),
4. Tescil kaydı kaldırılması (002),
5. Tescil devamı (027),
6. Tesciline gerek duyulmayan yapı (033).
6.2.1. SİT SINIRLARI BELİRLENMESİ (001)
Bu kararlar kent dokusu ya da tek yapı ölçeğinde sit alanı sınırlarının belirlenmesine yönelik kararlardır.
· 1985 Yılında 2 (% 25),
· 1986 Yılında 1 (% 12,5),
· 1988 Yılında 2 (% 25),
· 1990 Yılında 1 ( % 12,5),
· 1990 Yılında 2 (% 25),
olmak üzere toplam 8 defa sit alan sınır saptaması yapılmıştır.
1986 Yılında Ankara’da sit sınırlarının yeniden irdelenmesi yapılmış ve sınırlar kısmen daraltılmıştır. Etkileme ve geçiş alanı kaldırılmış ve III. Derece Kentsel Sit Alanı II. Derece Kentsel Sit Alanına katılmıştır.
2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yasası’nın gereği olarak bu alanların ve yapıların irdelenmesi yapılmış ve bu irdeleme sonucunda alanlar daraltılmıştır.
Ancak olumsuz olarak nitelendirilen nokta bu alanların yapılaşmaya açılması ve yoğunluk kazanacak şekilde yapılaşmasına izin verilmesidir. Bu kararların detaylı bir planlama ile alınması gerekmektedir.
Tescilden düşme ve yıkım izinleri yapıların yok olmasına ve koruma alanlarının giderek daha çok erozyona uğramasına sebep olmaktadır. Ancak, yapı onarıldığı ya da aslına uygun şekilde yeniden inşa edildiği zaman korunması gerekli olan mimari, estetik ve kültürel değerler sürdürülebilir.
a) Hacı Bayram’ ın kuzey - batısında, Hükümet Caddesi üzerinde yer alan I. Derece Kentsel Sit Alanı, sit alanı irdeleme çalışması sonucunda daraltılmıştır (47). Bu irdeleme çalışmasının tespite yönelik ilk aşaması Ankara Büyük Şehir Belediyesi ile Kültür Bakanlığı tarafından işbirliği içinde yapılmış, ancak ikinci etapta tescile alma ve tescilden düşme kararlarının verilmesinde Yerel Yönetimin görüşleri alınmamıştır. Bu nedenle bu alanların daraltılmasına Ankara Büyük Şehir Belediyesi tepki göstermiştir.
b) Hacı Bayram’ ın kuzey - batısında yer alan III. Derece Kentsel Sit Alanı kaldırılarak etkileme ve geçiş alanı olarak belirlenmiştir (48).
c) Yenice Mahallesi’ nin tamamı Kentsel Sit Alanı Koruma Alanından
çıkarılmıştır (49).
d) Altındağ Belediye Başkanlık Binası’ nın yapılması ve Ulucanlar Caddesini Anafartalar Caddesine bağlayan yolun açılması talebi ile, II. Derece Kentsel Sit Alanı içinde yer alan Tarihi Ticari Bölge Sınırı daraltılmış, Koyunpazarı Mesidi’ nin (199/A3) rölevesi alındıktan sonra başka yerde bir mescit gerçekleştirilmesine karar verilmiştir (50).
e) Hacettepe Üniversitesi, Onkoloji Hastanesi yapılması için Tacettin Mahallesi II. Derece Kentsel Sit Alanı daraltılmıştır (51).
f) “Korunması Gerekli Kooperatif Alanları” , olarak belirlenen alanlardan; “OR-AN Sitesi” , “Varlık Mahallesi” , “Çankaya Yeşiltepe” gibi Kooperatif alanları korunması gerekli alan kapsamından çıkartılarak tescil kayıtları kaldırılmıştır (52).
6.2.2. TESCİL (003) / TESCİL KAYDI KALDIRILMASI (002)
Bu kararlar tek yapıların tescil edilmesi ya da tescilden düşürülmesine ilişkin kararlardır. Koruma alanı belirlenmesi (021) ya da koruma alanlarının kaldırılması (002), tescilin devamına yönelik (027) ya da 2863 sayılı yasa uyarınca tesciline gerek duyulmayan yapı (033) kararları bu başlık altında değerlendirilmiştir.
· 1985 Yılında 4 (% 10,8),
· 1986 Yılında 3 (% 8,1),
· 1987 Yılında 3 (% 8,1),
· 1988 Yılında 3 (% 8,1),
· 1989 Yılında 12 (% 32,4),
· 1990 Yılında 2 (% 5,4),
· 1991 Yılında 7 (% 8,1),
· 1992 Yılında 7 (% 18,9),
olmak üzere toplam 37 tescil kararı verilmiştir.
a) T.K.T.V. Yüksek Kurulunca 1985 yılı içinde biri anıtsal (Yenice Camii 256 / A2) ve dört adet çevresel olmak üzere toplam beş adet yapı tescilden düşülmüştür (53).
b) Yüksek Kurul Kararı ile 43 adet yapının tescil kaydı kaldırılmıştır (54). Aynı Karar ile sit alanları yeniden düzenlenmiştir.
c) Keçiören, Bakırcılar Sokak No: 16 (4085 ada 10 parsel)’ deki yapının korunması gerekli kültür varlığı özelliğini yitirdiğinden tescil kaydının kaldırılmasına karar verilmiştir (55).
d) Yenice Mahallesi Doğu Sokak No:1 (936 ada 1 parsel)’ in tescil kaydının kaldırılmasına karar verilmiştir (56).
e) Merkez 2752 ada 1 ve 7 sayılı parsellerin tescil kaydı kaldırılmıştır (57).
f) Hipodrom Alanı (Atatürk Kültür Merkezi için), Kavaklıdere Şarap Fabrikası arsası ile çeşitli bölgelerde 9 adet imar parselinin tescil kaydı kaldırılmıştır.
Tescil kararlarının 1989 yılında yoğunlaşmasının nedeni, Ulus Tarihi Kent Merkezi Koruma-Islah İmar Planı ve Ankara Kalesi Koruma-Geliştirme Projesi çerçevesinde yapılan saptama ve belgeleme çalışmalarıdır.
6.2.3. KORUMA ALANI BELİRLEMESİ (021)
· 1986 Yılında 3 (% 42,8),
· 1988 yılında 1 (% 14,2),
· 1992 yılında 1 (% 14,2),
olmak üzere toplam 7 koruma alanı belirlemesi yapılmıştır.
6.2.4. TESCİL KAYDI KALDIRILMASI (002)
· 1985 Yılında 5 (% 35,7),
· 1986 Yılında 5 (% 35,7),
· 1987 Yılında 3 (% 21,4),
· 1988 Yılında 1 (% 7,1),
olmak üzere toplam 14 tescil kaydı kaldırılması kararı bulunmaktadır.
1985, 1986 ve 1987 yıllarındaki tescil kaydı kaldırılmaları ve nitelikleri III. bölümde açıklanmıştır. Ancak Koruma Kurulunun politikalarının 1988 yılında radikal olarak değiştiği görülmektedir. Yıkım ve onarım kararlarında bu tarih öncesinde ve sonrasında belirgin değişmeler gözlenmektedir. Bunun Kurul üyelerinin niteliğine ve kompozisyonuna bağlı olduğu, planlama çalışmalarının bu dönemde ağırlık taşıdığı yorumu yapılabilir.
1988 yılına kadar yapıların tescillerinin devamı yönünde verilen kararı oranı (% 20,8) gibi çok düşüktür. Çünkü bu dönemde; tescilin devamı yerine tescil kaydının kaldırılarak yenilenmesi kararları (% 92,8) ağırlık kazanmıştır.
1988 yılından sonra tescil kaydı kaldırılması kararı bulunmamaktadır. Ancak, tescilden düşme yerine bu kez yapıların maili inhidam kararları ile yıkıldığı ve Belediyelerin ve şahısların bu yöntemi uyguladıklarını söyleyebiliriz.
6.2.5. TESCİLİN DEVAMI (027)
· 1985 Yılında 5 (% 11,6),
· 1986 Yılında 1 (% 2,3),
· 1987 Yılında 3 (% 6,9),
· 1988 Yılında 10 (% 23,2),
· 1989 Yılında 12 (% 27,8),
· 1990 Yılında 5 (% 11,6),
· 1991 Yılında 6 (% 13,9),
· 1992 Yılında 1 (% 2,3),
adet olmak üzere 43 tescil devamı kararı verilmiştir.
6.2.6. TESCİLİNE GEREK DUYULMAYAN YAPI (033)
· 1986 Yılında 4 (% 44,4),
· 1990 Yılında 4 (% 44,4),
· 1992 Yılında 1 (% 11,1),
olmak üzere toplam 9 adet yapının tesciline gerek duyulmamıştır.
6.3. YIKIMA İLİŞKİN KARARLAR
Bu kararlar sonucu boş parselde, tescilli yapı çerçevesinde ya da sit alanları içinde yeni yapı yapılmaktadır (Bağ evi, vb.).
a) T.K.T.V. Yüksek Kurulu’nca 1985 yılı içinde 5’I maili inhidam kararı sonucu, 20’si ise başvuru sonucunda olmak üzere toplam 25 adet yapının yıkımının uygun kararı verilmiştir.
b) T.K.T.V. Ankara Bölge Kurulu’nca 1986 yılı içinde 1’I maili inhidam kararı sonucu, 4’ü başvuru sonucunda olmak üzere toplam 5 adet yapının yıkımı uygun bulunmuştur.
c) T.K.T.V. Ankara Bölge Kurulu’nca 1987 yılı içinde 1’I maili inhidam kararı sonucu, 3’ü başvuru sonucunda olmak üzere toplam 4 adet yapının yıkımına izin verilmiştir.
Kurul Karar Kodları:
1. Maili İnhidam kararları (004)
2. Yıkıma ilişkin izinler (011)
3. Kaçak yapı ve eklentilerin yıktırılması (031)
6.3.1. YAPILARIN YIKILMASINA İLİŞKİN (Mail-i İnhidam)
KARARLAR (004)
Can ve mal güvenliğini tehdit ettiğinden ve çevre açısından tehlike arz ettiğinden çökmekte olan ya da terk edilmiş, statik olarak bozulmuş yapıların (Mail-i İnhidam) ilgili Belediyenin denetiminde yıkılmasına yönelik kararlardır.
· 1985 yılında 3 (% 16,6),
· 1986 yılında 1 (% 5,5),
· 1987 yılında 1 (% 5,5),
· 1989 yılında 2 (% 11,1),
· 1990 yılında 3 (% 16,6),
· 1991 yılında 6 (% 33,3),
· 1992 yılında 2 (% 11,1),
olmak üzere toplam 18 adet yapının yıkılması kararı verilmiştir.
1988 yılına kadar yapılar tescilden düşülerek (% 20,8) yok edilmekte iken, bu yıldan sonra tescilden düşme yerine mail-i inhidam kararları ağırlık kazanmıştır. Bu tür kararları almak tutulan bir rapor ile oldukça kolay olmaktadır.
6.3.2. YAPILARIN YIKILMASINA YÖNELİK İZİNLER (011)
Bu kararlar, ilgilisinin (mülk sahibi) başvurusu üzerine yapıların yıkılarak yerine yeni yapı yapılmasına yönelik kararlardır. Bu kararlar sonucunda, ya hazırlanan projesine göre (ana caddelerde), ya da 12. 04. 1980 gün ve A-2167 sayılı “Geçiş Dönemi Yeni Yapılaşma Koşulları” na uygun yeni yapı izni verilmektedir.
Ancak, Ulus Tarihi Kent Merkezinde imar uygulaması yapılan yerlerde buna olanak bulunamamakta, İmar Yönetmeliğine eklenen bir madde ile (Mad. 90) kadastral dokuya dönüş çabaları sürdürülmektedir.
· 1985 yılında 11 (% 33,3),
· 1986 yılında 4 (% 12,1),
· 1987 yılında 10 (% 30,3),
· 1988 yılında 4 (% 12,1),
· 1989 yılında 3 (% 9),
· 1990 yılında 1 (% 3),
olmak üzere toplam 33 adet yıkım izni verilmiştir.
Yıkım izinlerinde de, tescilden düşme ve yapı yıkımı (mail-i inhidam) kararlarına benzer bir eğilim görünmektedir. 1988 yılına kadar (3 yıl içinde) toplam 25 adet (% 75,7) yıkım kararı verilmiş iken, 1988-92 yılları arasında (5 yıl içinde) sadece 8 adet (% 24,1) yıkım kararı bulunmaktadır.
6.3.3. İZİNSİZ (KAÇAK) YAPI VE EKLENTİLERİN
YIKTIRILMASI (031)
Tescilli yapı ve çevresinde yapılmış izinsiz (kaçak) yapı veya eklentilerin yıktırılmasına ilişkin kararlardır.
· 1985 yılında 3 (% 33,3),
· 1986 yılında 1 (% 11,1),
· 1989 yılında 1 (% 11,1),
· 1990 yılında 3 (% 33,3),
· 1992 yılında 1 (% 11,1),
olmak üzere toplam 9 adet karar alınmıştır.
6.4. YENİ YAPILAŞMA KARARLARI
a) 1985 yılında yıkılması uygun bulunan ya da boş olan parsellere 29 adet yeni yapı izni verilmiştir. Ayrıca, T.K.T.V. Yüksek Kurulu’na verilen kat yükseklikleri yeterli bulunmayarak artırılmış (58), Hacı Bayram Camii’ni siluet olarak etkileyecek olan Hükümet Caddesi üzerine 6 katlı yapılaşma izni verilmiştir (59). Tescilli bazı yapıların koruma alanları da bazen o yapının varlığını tehlikeye düşürecek kadar daraltılmıştır (60).
b) 30 Ocak 1985 tarihinde görüş sorulmak üzere T.K.T.V. Yüksek Kurulu’ na gönderilen ve bir daha kendisinden haber alınamayan “Çıkrıkçılar Yokuşu Çevre Düzenlemesi” planında yeşil alan ve yaya yolu olarak belirlenen parselde yapılaşmaya izin verilmemiştir (61).
c) 1986 yılında yukarıdaki örnek dahil olmak üzere toplam 10 adet yeni yapı izni verilmiştir. Bu arada “Ulus Tarihi Kent Merkezi Çevre Düzenleme Yarışması” sürerken, yarışma kapsamında düzenlenmesi istenilen önemli meydanlardan biri olan Hükümet Meydanı’nı belirleyen Sümerbank Binası yanı 6101 ada 2 No’lu parselle (Şehir Çarşısı’na) 5 katlı yoğun bir yapılaşma getirilmiştir (62).
d) “Yarışma” da I. Ödülü kazanan projenin sözleşme hazırlıkları sürerken ve tüm uygulamalar durdurulmuşken, “Ulus Projesi’nde” otopark olarak belirlenen parsel ile (63), 842 ada 23 No’lu parsele 4 katlı yeni yapı izni verilmiştir (64).
e) 1987 yılı içinde T.K.T.V. Ankara Bölge Kurulu tarafından toplam 10 adet yeni yapı izni verilmiştir (Ulus dışında).
6.4.1. YENİ YAPI YAPILMASI İÇİN VERİLEN ÖN İZİNLER
(005) (051)
Bunlar, sit alanı içinde ya da tescilli yapıların koruma alanlarında yeni yapı yapılmasına ilişkin ön izinler (005), ya da olumsuz nitelikteki kararlardır (051).
Yapılardaki değişiklik yapmak üzere verilen izinler (007) ve ek yapı izinleri bu başlıkta değerlendirilmiştir. Tescilli yapıya ek yapı yapılması (026) da bu başlıkta yer almıştır.
Kurul Karar Kodları:
1. Yeni yapı yapılması için verilen ön izinler (005)
2. Yapı izni red kararları (olumsuz) (051)
3. Yapıda değişiklik için verilen izinler (007)
4. Tescilli yapıya ek yapı yapılması (026)
a. YENİ YAPI YAPILMASI İÇİN VERİLEN ÖN İZİNLER
(005)
· 1985 yılında 13 (% 28,8),
· 1986 yılında 1 (% 2,2),
· 1987 yılında 6 (% 8,2),
· 1988 yılında 14 (% 31,1),
· 1989 yılında 9 (% 19,9),
· 1991 yılında 1 (% 2,2),
· 1992 yılında 1 (% 2,2),
olmak üzere toplam 45 yeni yapı ön izni verilmiştir.
Yeni yapı izinlerinin 1985 ve 1988 yıllarında yoğunlaştığı 1990 sonrasında ise çok azaldığı görülmektedir.
b. YAPI İZNİ REDDİ (olumsuz) (051)
· 1985 yılında 1 (% 6,6),
· 1986 yılında 1 (% 6,6),
· 1989 yılında 7 (% 46,6),
· 1990 yılında 3 (% 19,9),
· 1991 yılında 2 (% 13,3),
· 1992 yılında 1 (% 6,6),
olmak üzere toplam 15 yeni yapılaşmaya karşı (olumsuz) karar verilmiştir.
c. YAPIDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA İLİŞKİN İZİNLER (007)
· 1985 yılında 1 (% 7,6),
· 1986 yılında 3 (% 23),
· 1987 yılında 3 (% 23),
· 1988 yılında 2 (% 15,3),
· 1989 yılında 1 (% 7,6),
· 1991 yılında 3 (% 23),
olmak üzere 13 adet tadilat izni verilmiştir.
d. TESCİLLİ YAPIYA EK YAPI YAPILMASI (026)
Sadece 1989 yılında 1 adet izin verilmiştir.
6.4.2. YENİ YAPI MİMARİ PROJE ONAYLARI
Yeni yapı projesi yapılmasına yönelik kurul istekleri (117), yeni yapı mimari proje onayları (017) ile projenin olumsuz bulunarak onaylanmamasına yönelik kararlar (217) bu başlık altında incelenmiştir. İskan ruhsatları da bu başlık altında incelenmiştir (032).
Kurul Karar Kodları:
1. Yeni yapı projesi yapılmasına yönelik kurul istekleri (117)
2. Yeni yapı mimari proje onayları (017)
3. Projenin olumsuz bulunarak onaylanmamasına yönelik kararlar (217)
4. İskan ruhsatları (032)
a. YENİ YAPI PROJESİ YAPILMASINA YÖNELİK KURUL
İSTEKLERİ (117)
· 1985 Yılında 7 (% 33,3),
· 1986’da 4 (% 19),
· 1988’de 2 (% 9,5),
· 1989’da 4 (% 19),
· 1990’da 2 (% 9,5),
· 1991’de 1 (% 4,7),
· 1992’de 1 (% 4,7),
olmak üzere toplam 21 adet karar verilmiştir.
1985 ve 1986 yıllarında toplam 11 yeni yapı projesi (% 52, 3) yapılması Kurul tarafından talep edilmiştir. 1990 yılından sonra bu istek 1 yapı projesine düşmüştür.
b. YENİ YAPI MİMARİ PROJE ONAYLARI (017)
· 1985 yılında 15 (% 22),
· 1986’da 6 (% 8,8),
· 1987’de 16 (% 23,5),
· 1988’de 4 (% 5,8),
· 1989’da 8 (% 11,7),
· 1990’da 9 (% 13,2),
· 1991’de 7 (% 10,2),
· 1992’de ise 3 (% 4,4),
olmak üzere toplam 68 yeni yapı mimari projesi onaylanmıştır.
Yeni yapı proje onaylarında, daha önce belirtilen yıkım, tescilden düşme, mail-i inhidam kararları alma eğilimine bağlı olarak, 1985-1988 yılları arasında 37 yeni yapı mimari proje onayı (% 46,8) yapılmıştır.
c. PROJENİN RED EDİLMESİ (Olumsuz) (217)
· 1985 yılında 5 (% 26,3), ,
· 1986 yılında 1 (% 5,2),
· 1987 yılında 5 (% 26,3),
· 1989 yılında 2 (% 10,5),
· 1990 yılında 3 (% 15,7),
· 1991 yılında 2 (% 10,5),
· 1992 yılında 1 (% 5,2),
olmak üzere toplam 19 adet olumsuz karar verilmiştir.
d. İSKAN İZİNLERİ (İskan Ruhsatları) (032)
1989 yılında 1 adet iskan ruhsatı verilmiştir. Aslında iskan ruhsatı verme görevi Belediye’ nin olmasına rağmen bu kararın nedeni anlaşılamamıştır.
6.4.3. MİMARİ PROJE DEĞİŞİKLİKLERİ
Mimari projelerde kurulca istenilen değişiklikler yapıldıktan sonra onaylanması (018), projede değişiklik yapılmasına yönelik kurul istemleri (020), ek yapı yapılmasına ilişkin (121) ve yeni yapı projesinin teknik ve yasal olarak ilgili Belediyesi’ nce incelenmesine yönelik kurul kararları bu başlık altında incelenmiştir (019).
Kurul Karar Kodları:
1. Mimari projelerde kurulca istenilen değişiklikler yapıldıktan sonra onaylanması (018)
2. Projede değişiklik yapılmasına yönelik kurul istemleri (020)
3. Ek yapı yapılmasına ilişkin (121)
4. Yeni yapı projesinin teknik ve yasal olarak ilgili Belediyesi’ nce incelenmesine yönelik kurul kararları (019)
a. MİMARİ PROJELERDE KURULCA İSTENİLEN DEĞİŞİKLİKLER YAPILDIKTAN SONRA ONAYLANMASI (018)
· 1988 yılında 1 (% 16,6),
· 1990 yılında 2 (% 33,3),
· 1991 yılında 2 (%33,3),
· 1992 yılnda 1 (%16,6),
olmak üzere toplam 6 adet karar verilmiştir.
b. PROJEDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA YÖNELİK KURUL İSTEMLERİ (020)
· 1985 yılında 2 (% 7,4),
· 1986 yılında 3 (%11,1),
· 1988 yılında 2 (% 7,4),
· 1989 yılında 3 (% 11,1),
· 1990 yılında 7 (% 25,9),
· 1991 yılında 8 (% 29,6),
· 1992 yılında 2 (% 7,4),
olmak üzere toplam 27 proje değişiklik kararı verilmiştir.
c. EK YAPI YAPILMASINA İLİŞKİN KURUL KARARLARI (121)
· 1986 yılında 5 (% 50),
· 1990 yılında 2 (% 20),
· 1991 yılında 3 (% 30),
olmak üzere toplam 10 adet ek yapı yapılmasına yönelik karar verilmiştir.
d. YENİ YAPI PROJESİNİN TEKNİK VE YASAL OLARAK İLGİLİ BELEDİYESİNCE İNCELENMESİNE YÖNELİK KURUL KARARLARI (019)
· 1988 yılında 2 (% 28,5),
· 1989 yılında 3 (% 42,8),
· 1991 ve 1992 yıllarında 1 (% 14,2),
olmak üzere toplam 7 adet karar verilmiştir.
Kurul 1988 yılından sonra, yapıların mimari projelerinin kısmen de olsa Belediye tarafından teknik ve parasal yönlerden karar verilmiştir.
6.5. ONARIM VE RESTORASYON ÇALIŞMALARINA İLİŞKİN
KARARLAR
6.5.1. ONARIMA İLİŞKİN YETKİ
Kurulun, yapının onarılmasına ilişkin tavsiye kararları (061) onarım projesi istenmesi (064), uygulamanın Belediyenin denetiminde yapılması (065) ya da Müze denetiminde yapılması (034), onarıma ilişkin yetki verme (063) bu başlık altında incelenmiştir.
Kurul Karar Kodları:
1. Kurulun, yapının onarılması tavsiye kararları (061)
2. Onarım projesi istenmesi (064)
3. Uygulamanın Belediye’ nin denetiminde yapılması (065)
4. Uygulamanın Müze denetiminde yapılması (034)
5. Onarıma ilişkin yetki verme (063)
a. KURULUN YAPININ ONARILMASINA İLİŞKİN TAVSİYE KARARLARI (061)
· 1985 yılında 3 (% 24,9),
· 1986 yılında 1 (% 8,3),
· 1987 yılında 1 (% 8,3),
· 1988 yılında 3 (% 24,9),
· 1989 yılında 2 (% 16,6),
· 1991 yılında 1 (% 8,3),
olmak üzere toplam 12 onarım tavsiyesi kararı alınmıştır.
b. ONARIM PROJESİ İSTENMESİ (064)
· 1985 yılında 6 (% 14,2),
· 1986 yılında 5 (% 11,9),
· 1987 yılında 1 (% 2,3),
· 1988 yılında 10 (% 23,8),
· 1989 yılında 7 (% 16,6),
· 1990 yılında 6 (% 14,2),
· 1991 yılında 5 (% 11,9),
· 1992 yılında 2 (% 4,7),
olmak üzere toplam 42 adet onarım projesi istenmiştir.
Onarım projesi yapılması ve istenmesi 1988 yılından sonra belirgin bir artış göstermektedir (% 71,2). Kurulun politikalarında 1988 yılından sonra onarım yapılması doğrultusunda belirgin bir yöneliş olduğu söylenebilir.
c. UYGULAMANIN BELEDİYE’NİN DENETİMİNDE YAPILMASI (065)
· 1989 yılında 1 (% 4,1),
· 1990 yılında 12 (% 49,9),
· 1991 yılında 7 (% 29,1),
· 1992 yılında 4 (% 16,6),
olmak üzere toplam 24 karar verilmiştir. 1989 öncesi uygulama yapılmamış olması, 1989 sonrasında uygulama yapılması Ulus ve Kale Projelerinin etkilerine bağlanabilir.
d. UYGULAMANIN MÜZE DENETİMİNDE YAPILMASI (034)
1985 yılında 2 (% 66,6) ve 1991 yılında 1 (% 33,3) olmak üzere toplam 3 adet karar verilmiştir. Genellikle, Belediye denetimi esas olduğundan ancak, denetimli kazı alanlarında ya da arkeolojik buluntu çıkabilecek yörelerde Müze denetimine başvurulmaktadır.
e. ONARIMA İLİŞKİN YETKİ VERME (063)
1985 yılında 4 (% 66,6) ve 1987 yılında 2 (% 33,3) adet olmak üzere, çeşitli kamu kurum ve kuruluşlarına toplam 6 adet onarıma ilişkin yetki verilmiştir.
6.5.2. ONARIM VE RESTORASYON PROJELERİ
Restorasyon ya da onarım proje onayları (006) ya da projenin onaylanmaması veya değişiklik istenmesi (062) adi onarım izinleri (028) bu bölümde incelenmiştir.
Kurul Karar Kodları:
1. Restorasyon / onarım proje onayları (006)
2. Projenin onaylanmaması / değişiklik istenmesi (062)
3. Adi onarım izinleri (028)
a. RESTORASYON PROJE ONAYLARI (006)
· 1985 yılında 13 (% 18,3),
· 1986 yılında 3 (% 4,2),
· 1987 yılında 5 (% 7),
· 1988 yılında 4 (% 5,6),
· 1989 yılında 13 (% 18,3),
· 1990 yılında 15 (% 21,1),
· 1991 yılında 12 (% 16,9),
· 1992 yılında 6 (% 8,4),
olmak üzere toplam 71 adet restorasyon (onarım) proje onayı yapılmıştır.
1989 yılı sonrası 46 onarım proje onayı (% 64,7) gerçekleştirilmesi Kurul politikalarında ve yapı sahiplerinde olumlu yöndeki gelişmelerin bir göstergesi olabilir.
b. PROJENİN ONAYLANMAMASI VE DEĞİŞİKLİK İSTENMESİ (062)
1986 yılında 2 (% 16,6), 1988 yılında 4 (% 33,3), 1989 yılında 4 (% 33,3), 1991 yılında 2 (% 16,6) olmak üzere toplam 12 proje onaylanmamış (olumsuz) ve Kurul tarafından projede değişiklik yapılması istenmiştir.
c. ADİ (BASİT) ONARIM İZİNLERİ (028)
1985 yılında 1 (% 12,5), 1989 yılında 1 (% 12,5), 1990 yılında 4 (% 50) ve 1991 yılında 2 (% 25) olmak üzere toplam 8 adet adi (basit) onarım izni verilmiştir. Genellikle basit onarımlar için kurula başvurulmamakta, kapsamlı onarım kapsamına girse bile onarımlar kaçak olarak yapılmaktadır.
6.6. ÇEVRE DÜZENLEME VE PLANLAMA
ÇALIŞMALARINA İLİŞKİN KARARLAR
1/500 Ölçekli Çevre Düzenleme çalışmaları ile 1/1000 ölçekli Koruma Amaçlı Planlama çalışmaları bu bölümde değerlendirilmiştir.
Kurul Karar Kodları:
1. 1/500 ve daha büyük ölçeklerde çevre düzenlemesi yapılması (082),
2. Çevre Düzenleme Proje onayları (008),
3. Hacı Bayram Camisi Çevresi, Ulus Tarihi Kent Merkezi ve Ankara Kaleiçi’nde yürütülen Koruma Amaçlı Planlama çalışmalarına ilişkin (008),
4. Olumsuz kararlar (081),
5. Planlama çalışmaları sonuçlandıktan sonra bakılması uygun bulunan kararlar (016).
6.6.1. 1/500 VE DAHA BÜYÜK ÖLÇEKLERDE ÇEVRE
DÜZENLEME PROJE ÇALIŞMALARI (082)
Kurul tarafından alınan, 1/500 ve daha büyük ölçeklerde çevre düzenlemesi yapılması (082), çevre düzenleme projelerinin onaylanmasına (008) ya da, onaylanmamasına ilişkin (081) kararları içermektedir.
· 1985 yılında 1 (%3,7),
· 1986 yılında 2 (% 7,4),
· 1987 yılında 1 (% 3,7),
· 1988 yılında 2 (% 7,4),
· 1989 yılında 2 (% 7,4),
· 1990 yılında 9 (% 33,3),
· 1991 yılında 7 (% 25,9),
· 1992 yılında 3 (% 11,1),
olmak üzere toplam 27 adet çevre düzenlemesi yapılmasına ilişkin karar verilmiştir.
6.6.2. 1/1000 ÖLÇEKLİ KORUMA AMAÇLI PLANLAMA
ÇALIŞMALARI
Bu kararlar, Hacı Bayram Camisi çevresi, Ulus Tarihi Kent Merkezi ve Ankara Kaleiçi’nde yürütülen Koruma Amaçlı Planlama çalışmalarına ilişkin (008), ya da bu çalışmalar sonuçlandıktan sonra bakılması uygun bulunan (016) kararlardır.
· 1985 yılında 7 (% 14,8),
· 1986 yılında 1 (% 2,1),
· 1987 yılında 10 (% 21,2),
· 1988 yılında 6 (% 12,7),
· 1989 yılında 7 (% 14,8),
· 1990 yılında 2 (% 4,2),
· 1991 yılında 8 (%17),
· 1992 yılında 6 (% 12,7),
olmak üzere toplam 47 karar alınmıştır.
Ulus Tarihi Kent Merkezi Çevre Düzenleme Yarışması 1986 (Şekil 32), Ankara Kalesi Koruma Geliştirme Proje Yarışması ise 1987 yılında açılmıştır. 1988 ve 1989 yıllarında, bu projelerin sözleşmelerinin yapılması ve proje geliştirme çalışmaları nedeniyle bu alanlardaki uygulamalar bekletilmiştir.
Şekil 32. ULUS TARİHİ KENT MERKEZİ KORUMA ISLAH
İMAR PLANI
a. OLUMSUZ KARARLAR (081)
· 1986 yılında 1 (% 20),
· 1988 yılında 1 (% 20),
· 1991 yılında 2 (%40),
· 1992 yılında 1 (% 20),
olmak üzere 5 adet olumsuz karar alınmıştır.
b. PLANLAMA ÇALIŞMALARI SONUÇLANDIKTAN SONRA BAKILMASI UYGUN BULUNAN KARARLAR (016):
“Ulus Tarihi Kent Merkezi Çevre Düzenleme Yarışması”, Kasım 1986 tarihinde sonuçlanmış olmasına rağmen, sözleşme ancak bir yıl sonra Orta Doğu Teknik Üniversitesi Döner Sermaye İşletmesi ve Ankara Büyük Şehir Belediyesi arasında imzalanabilmiştir.
Ulus’ta imar uygulamaları durdurulmuş olsa bile, yukarıda örnekleri verilen kurul kararları ve Altındağ Belediyesi’nin münferit talepleri doğrultusunda yıkım ve yeni yapılaşmaların sürdürülmesi, onaysız avan nitelikte bir plan üzerinden (Yarışma Projesi) uygulama yapılması gereğini ve zorunluluğunu doğurmuştur. Planlama ve uygulamanın gecikmesi, bunun yanı sıra planı uygulayacak Belediye içinde etkin bir ekibin kurulamayışı, daha önemlisi koruma ve geliştirme için gerek duyulan kredi, parasal ve teknik nitelikteki yardım mekanizmalarının henüz kurumsallaşmamış olması, bugüne kadar karşılaşılan ve bundan sonra da çözümlenmesi gereken başlıca sorunlardır.
Koruma uygulamalarının yeterince yapılamaması, yapılmak istenmemesi sonucunda sürdürülebilir kalkınma için önem taşıyan korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı olarak belirlenen eski Ankara Evleri yok olmakta, Tarihi Kent Dokusu zaman içinde yıpranmaktadır.
Kurul tarafından planlama çalışmaları sonuçlandıktan sonra bakılması uygun bulunan konular;
· 1985 yılında 2 (% 10),
· 1986 yılında 1 (% 5),
· 1987 yılında 1 (% 5),
· 1988 yılında 3 (%15),
· 1989 yılında 6 (% 30),
· 1990 yılında 6 (% 30),
· 1991 yılında 1 (% 5),
olmak üzere toplam 20 tanedir.
6.7. UYGULAMA SORUNLARINA İLİŞKİN KARARLAR
Uygulamaya yönelik; kamulaştırma yapılması (010), Belediye’ den imar durumu alınması (012), yapı ya da sit alanı ile ilgili Belediye tarafından inceleme yapılması (029), Kurul’ un ilgilileri uyarması (113) ile yasal kovuşturma açılmasına ilişkin (013) kararlardır.
Kurul Karar Kodları :
1. Uygulamaya yönelik kamulaştırma yapılması (010),
2. Belediye’ den imar durumunun alınması (012),
3. Yapı ya da sit alanı ile ilgili Belediye tarafından inceleme yapılması (029),
4. Kurul’ un ilgilileri uyarması (113),
5. Yasal kovuşturma açılmasına (013),
ilişkin kararlardır.
a. UYGULAMA AMACIYLA KAMULAŞTIRMA YAPILMASI (010) :
· 1985 yılında 3 (% 18,7),
· 1986 yılında 4 (% 25),
· 1987 yılında 4 (% 25),
· 1988 yılında 2 (% 12,5),
· 1989 yılında 3 (% 18,7),
olmak üzere toplam 16 adet kamulaştırma kararı alınmıştır.
Kamulaştırma kararlarının çok az olduğu kamunun kamulaştırmadan giderek kaçındığı görülmektedir.
b. BELEDİYE’ DEN İMAR DURUMU SORULMASI (012) :
· 1987 yılında 1 (% 25),
· 1988 yılında 2 (% 50),
· 1989 yılında 1 (% 25),
olmak üzere toplam 4 karar alınmıştır.
c. YAPI YA DA SİT ALANI İLE İLGİLİ BELEDİYE TARAFINDAN İNCELEME YAPILMASI (029) :
· 1989 yılında 4 (% 44,4),
· 1990 yılında 3 (% 33,3),
· 1992 yılında 2 (% 22,2),
olmak üzere toplam 9 adet inceleme yapılmasına yönelik karar alınmıştır. 1989 öncesi Belediye ile Kurul arasındaki Kurul’ dan kaynaklanan diyalog eksikliği de bu arada belirtilmelidir.
d. SORUŞTURMA BAŞLATILMASI (013) :
· 1985 yılında 4 (% 14,8),
· 1986 yılında 1 (% 3,7),
· 1987 yılında 1 (% 3,7),
· 1988 yılında 1 (%3,7),
· 1989 yılında 13 (% 48,1),
· 1990 yılında 3 (% 11,1),
· 1991 yılında 1 (%3,7),
· 1992 yılında 3 (% 11,1),
olmak üzere toplam 27 adet yasal kovuşturma açılması kararı alınmıştır.
6.8. DİĞER KARARLAR
Yapılacak herhangi bir işlem bulunmadığı (000), konunun daha sonra değerlendirilmesi (009), yanı sıra (sehven) alınan maddi hataların düzeltilmesi (030) vb. bu başlık altında toplanmıştır.
Kurul Karar Kodları :
1. Yapılacak herhangi bir işlem bulunmadığı (000),
2. Konunun daha sonra değerlendirilmesi (009),
3. Yanlış ve / veya maddi hataların düzeltilmesi (030),
4. Vaziyet planı istemi (014),
a. YAPILACAK HERHANGİ BİR İŞLEM BULUNMADIĞI (000):
· 1985 yılında 1 (% 33,3),
· 1989 yılında 2 (% 66,6),
olmak üzere toplam 3 karar alınmıştır.
b. KONUNUN DAHA SONRA DEĞERLENDİRİLMESİ (009) :
· 1985 yılında 4 (% 16),
· 1987 yılında 1 (% 4),
· 1988 yılında 5 (% 20),
· 1989 yılında 2 (% 8),
· 1990 yılında 10 (% 40),
· 1991 yılında 3 (% 12),
olmak üzere toplam 25 karar alınmıştır.
c. YANLIŞLARIN VE MADDİ HATALARIN DÜZELTİLMESİ (030) :
· 1986 yılında 1 (% 7,1),
· 1987 yılında 2 (% 14,2),
· 1989 yılında 1 (% 7,1),
· 1990 yılında 5 (% 35,7),
· 1991 yılında 3 (% 21,4),
· 1992 yılında 2 (% 14,2),
olmak üzere toplam 14 maddi hata düzeltilmesi kararı alınmıştır.
d. VAZİYET PLANI İSTEMİ (014) :
· 1988 yılında 3 (% 27,2),
· 1989 yılında 3 (% 27,2),
· 1990 yılında 1 (% 9),
· 1991 yılında 3 (% 27,2),
· 1992 yılında 1 (% 9),
olmak üzere toplam 11 adet vaziyet planı istemi kararı alınmıştır.
Görüldüğü gibi Koruma Kurulu, pek çok konu ile ilgilenmekte, ancak alınan kararların uygulanması ve denetlenmesi yapılamamaktadır.
Bir sonraki Bölümde “SULU HAN ÇEVRE DÜZENLEMESİ” kapsamında, Koruma Kurulu ile diğer Kamu Kurumlarının çalışmaları irdelenecek ve bu sürece ilişkin öneriler geliştirilecektir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder