Bolu İli Güçlü Yönler-Zayıf Yönler-Fırsatlar-Tehditler (GZFT) Analizi

BOLU İLİ 1/100 000 ÖLÇEKLİ ÇEVRE DÜZENİ PLANI

“Bolu İli Güçlü Yönler-ZayıfYönler-Fırsatlar-Tehditler (GZFT) analizine ilişkin görüş veönerilerimiz aşağıdadır:

DOĞAL ve TARİHSEL/KÜLTÜREL YAPININOLANAKLARI

•Bolu İli’nin Ankara ve İstanbul Metropollerinin arasında ve ülke ulaşım ağınınen önemli ve en yoğun kullanılan aksı üzerinde bulunması, İl’in Ülke ve BatıKaradeniz Bölgesi içindeki önemini giderek artıracaktır. (GÜÇLÜ YÖN)

•Ülke orman varlığının önemli bir bölümüne sahip olması  ve orman ürünlerine  dayalı sanayinin hızla gelişmekte oluşu doğalyapının ile kazandırdığı bir avantaj olarak görülmektedir. (GÜÇLÜ YÖN)

•Sanayinin gelişme hızı ve potansiyeli, değerli tarım toprakları için ciddi birtehdit oluşturmaktadır. (TEHDİT)

•Özellikle İstanbul Metropolü’nde bir sıçrama biçiminde gelişme eğilimi gösterensanayi girişimlerinin Organize Sanayi Bölgesine yönlendirilmeleri zorunlugörülmektedir. (TEHDİT)

•Ülke ölçeğindeki kentleşme hızının Bolu İli içindeki kentsel yerleşmelere aynıoranda yansımadığı ancak kır / kent dengesinin kentlerden yana hızla değiştiğigörülmektedir. Ancak bu değişimin kent mekanlarında ülkenin birçok kentindegörüldüğü gibi dramatik bir ikili yapı oluşturmadığı bilinmektedir. Bu avantajlıdurumun önümüzdeki yirmi yıl içinde İl içindeki kentlerde gelişimin denetim altındatutulabileceği izlenimini vermektedir. (GÜÇLÜ YÖN)

•Turizmin karasal doğal değerlere (yaylalar, göller) dayalı olarak gelişmepotansiyeli vardır. Bu doğrultudaki istemlerin giderek  ivme kazandığı görülmektedir. Özellikle Abantçevresindeki uygulamalar Tabiat Parkını tahrip edecek boyutlara ulaşmıştır.Yaylalara yapılası planlanan göletler de doğayı tahrip edecek boyutlardasonuçlar yaratabilecektir. (TEHDİT)

Kültür varlıklarınınkorunması doğrultusundaki çabaların iç turizm desteğine kavuşturulması halindeönemli yerleşmelerin (Mudurnu ve Göynük ağırlıklı) korunmuş kimliğine dayalıolarak bir aktivitenin yaratılabileceği, bu aktivitenin olumlu sosyal - ekonomik,sosyo-kültürel sonuçları olabileceği görülmektedir.  (FIRSAT)

•Ana kampüsü Bolu Gölköy’de bulunan Abant İzzet Baysal Üniversitesi’nin veilçelere dağıtılmış bulunan meslek yüksek okullarının, fakültelerin özelliklesosyal yapıya ve aktivitelere önemli etkileri olacaktır. (GÜÇLÜ YÖN)

BOLU İLİ'NİN EN GÜÇLÜ YÖNÜ DOĞAL DEĞERLERİDİR

NÜFUSYAPISI VE EĞİLİMLER

•Bolu İli,  Türkiye ortalamasından daha aznüfus almaktadır, nüfus artış hızı Ülke genelinden düşüktür.  (FIRSAT)

•1950-2010 döneminde elde ettiği yıllık ortalama nüfus artış hızı, gerek kentselkesim ve gerekse kırsal kesim itibarı ile Türkiye ortalamasının altındadır.(FIRSAT)

•Bolu,kırsal nüfusun kentsel nüfustan fazla olduğu bir İl niteliği taşımaktadır.Bu biçimi ile Türkiye ortalamasından farklılaşmakta ve kırsal ağırlıklı biryerleşme desenini ve ekonomik yapıyı sergilemektedir. (ZAYIF YÖN)

•Bolu, kentsel kesimde Batı Karadeniz Bölgesi kentleşmesinden daha fazla birhızla kentleşmektedir ve bu biçimi ile Bolu İli kentleşme oranı açısından BatıKaradeniz Bölgesi’nden daha gelişmiş durumdadır. (GÜÇLÜ YÖN)

•Kentsel nüfus, en fazla nüfus artışı 1985-1990 ve 1990-2000 dönemindegörülmektedir. Bu iki dönem özellikle imalat sanayinin ve tarımın İl’de gelişmegösterdiği ve ekonominin  geneldegeliştiği dönemler olarak nitelendirilebilir . (GÜÇLÜ YÖN)

•Bolu İli’nin 2010 li yıllarda daha fazla nüfus alacağı ve kent-kır nüfusdengesinin kent lehine değişeceği sanılmaktadır. (TEHDİT)

EKONOMİKYAPI VE EĞİLİMLER

•Bolu ili, 1970-2000 döneminde Batı Karadeniz Bölgesi illerinden daha fazlaişgücü  büyümesine sahip olmuştur.“Ulaşım- Haberleşme-Depolama (UHD)” sektörü hariç hemen tüm sektörlerde Bolugelişmesi Batı Karadeniz Bölgesi İllerinden fazladır. (GÜÇLÜ YÖN)

•Bununla birlikte; 1970-2000 döneminde, gelişme Türkiye ortalamasınınaltındadır. Örneğin, görece gelişme hızı yüksek imalat sanayi dahi Ülkeortalamasının altında gelişmektedir. (ZAYIF YÖN)

•Bolu İli’nde 1970-2000  döneminde üçüncüsektör (hizmetler) ağırlıklı bir gelişme olduğu, bunu ikinci sektörün (imalatsanayi) izlediği ve birinci sektörün (tarım) ancak üçüncü sırada yer aldığısöylenebilmektedir. (FIRSAT)

•Bolu İli, tarım, inşaat ve ticaret faaliyetlerinde Ülke ortalamasından fazlagelişiklik göstermektedir. (FIRSAT)

•Bolu ili’nin BKB’ye göre ekonomisini çeşitlendirdiği ve yer aldığı Bölge’dendaha  büyüdüğü biçimindeyorumlanabilmektedir. (GÜÇLÜ YÖN)

•Ulaşım-Haberleşme-Depolama (UHD) servisi dışında servis sektörü olarakadlandırılabilecek tüm  kentsel  hizmet sunumlarında Bolu ili endeksleribölgeden değerlerinden yüksek çıkmıştır. (GÜÇLÜ YÖN)

•İşgücü istihdam kapasitesi büyük sektörler itibarı ile yapılan değerlendirme deise en büyük artış 0.0709 değeri ile “Bankacılık - Mali Kurumlar” sektöründegörülmektedir. Bunu sırası ile 0.0467 değeri ile “Ticaret”,  0.0418 değeri ile  “Toplum Hizmetleri”   ve 0.0379 değeri ile  “İmalat Sanayi” izlemektedir. (FIRSATLAR)

•Bolu İli’nde son yıllarda mekansal bazda uzmanlaşmalar görülmektedir.Örneğin,  Bolu kenti orman ürünlerialt-sektöründe, Mudurnu yerleşmesi ise hayvancılık (özellikle kanatlılar) altfaaliyetlerinde uzmanlaşmışlardır. (FIRSAT)

•Giderek kentsel sektörlerin aşama kaydedeceği, özelikle 2. Sektörün (imalatsanayi) ile üçüncü sektörde  önemli gelişmelerolacağı söylenebilir. (FIRSAT)

BOLU İLİ DOĞAL DEĞERLERİ CİDDİ TEHDİT ALTINDADIR! (Abant Örneği)

MEKANSALYAPI VE GELİŞME EĞİLİMLERİ

•İl’de nüfus  genelde “Ova Yerleşmeleri”olarak adlandırılabilecek,  Bolu ovasındaköy yerleşim alanları olarak yoğunlaşmıştır. Bu yerleşmeler bir aks olarak dabelirlenmektedir.   Ova yerleşmelerinin2000 yılında toplam nüfusa oranı % 76.75 gibi büyük bir orana erişmiştir.(GÜÇLÜ YÖN) Ancak, kentin NAZIM PLANI’nın güncel olmaması ve Belediyetarafından parçacı uygulamalarla bu kırsal yerleşimlerin çok katlı olarak yeryer imara açılması kentin kırsal dokusunu ve mimarisini, peyzajını bozmaktadır.(TEHDİT) 

•İkinci önemli yığılma  “YaylaYerleşmeleri” nde görülmektedir.  Bunlargenellikle     1 000 metre ve dahayüksek kotlarda yer alan ufak birimlerdir. Bu tür     yerleşmelerin toplam nüfusa oranı  2000 yılında % 16.47’dir. (FIRSAT) Ancakyaylalarda kaçak yapılaşmalara denetlenememekte, özellikle 2. konut ve yaylaturizmi amaçlı uygulamalar doğal değerleri, yaylaların peyzajını ve görünümünübozmaktadır (TEHDİT). Planlı bir yaklaşımla yaylaların ve kırsal yerleşimlerin(köy ve mahalleler) ele alınması gereklidir.

•İl’de genelde D-100 boyunca aksiyel gelişme eğilimi görülmektedir. Ancak sonyıllarda TEM’e doğru, AİBÜ’ye doğru (TOKİ uygulamaları ile) ve Karacasu yönünedoğru gelişmeler de başlamıştır. (TEHDİT) Bu coğrafi üstünlüklerin yanısıra,Ulaşım sistemine olan duyarlılığın da sonucudur.  Bu gelişme TEM ve D-100  karayolları ile desteklenmektedir. (FIRSAT)

Bu gelişmelerin bütüncül bir1/25 000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı ve 1/5000 Ölçekli Bolu Nazım Planıhazırlanarak denetim altına alınması gereklidir. Bu çalışma iş işten geçmedenÜniversite, Bolu Belediyesi ve İl Özel İdaresi işbirliği ile yapılmalıdır.(TEHDİT + FIRSAT)

     10.11.2008, BOLU, AİBÜ

Prof. Dr. Mehmet Tunçer